Het Staaljournaal van april maakt melding van een staalmarkt die momenteel wordt gekenmerkt door een matige vraag en een felle jacht van fabrieken op orders, wat leidt tot druk op de staalprijzen. Deze situatie wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder politieke spanningen, wereldwijde economische ontwikkelingen, rentewijzigingen, veranderingen in productiecapaciteiten, goedkope importen en schommelingen in grondstofprijzen.
Vakbonden en werkgevers zijn er niet in geslaagd om een nieuwe cao voor het Metaalbewerkingsbedrijf af te sluiten. Als gevolg hiervan is er een stakingsestafette aangekondigd die volgende week maandag in Friesland start en zich gedurende de week zal verspreiden over Twente, Noord-Brabant, Rotterdam, Noord-Holland en Utrecht. Belangrijkste geschilpunten zijn de looneisen en de ouderenregeling die door de vakbonden op tafel zijn gelegd.
Het wetsvoorstel Netherlands Qualification Framework (NLQF) is door de Tweede Kamer aangenomen, waarmee een wettelijke, onafhankelijke beoordeling van opleidingen wordt geïntroduceerd. Dit biedt werkenden, werkzoekenden en werkgevers een helder inzicht in het niveau van opleidingen en maakt het mogelijk om op te treden tegen onjuiste informatieverschaffing door aanbieders. In 2022 volgde 24 procent van de beroepsbevolking tussen 25 en 65 jaar scholing, waarvan meer dan twee derde non-formeel, zoals branchegerichte opleidingen of vaktrainingen.
Het CBS heeft de cijfers met betrekking tot de ontwikkeling van de productie in de Nederlandse industrie in februari gepubliceerd. Vergeleken met dezelfde periode in 2023 is sprake van een teruggang van 2,3 procent. Dit is daarmee de zevende maand op rij dat er sprake is van een teruggang. Er was sprake van een productiedaling in meer dan de helft van de branches. De productie in de branche Metaalproducten bleef onveranderd vergeleken met dezelfde periode een jaar eerder. De branche behoorde daarmee tot de positieve uitschieters.
Uit recent onderzoek van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat blijkt dat grote industriële bedrijven in Nederland tot wel 66% meer betalen voor elektriciteit dan hun concurrenten in omringende landen. Deze alarmerende bevindingen baren niet alleen demissionaire ministers Micky Adriaansens en Rob Jetten zorgen, maar ook de ondernemersorganisatie VNO-NCW.
Uit cijfers van het CBS blijkt dat de prijzen in de Nederlandse industrie in de maand februari minder hard zijn gedaald dan in de 4 maanden ervoor. Was de prijsdaling in de maand januari nog 3 procent, de daling in de maand februari bleef steken op 1,8 procent. Zoals bekend is de prijsontwikkeling sterk verbonden met de ontwikkeling van de olieprijzen. In februari daalde de olieprijs met ruim 3 procent hetgeen ook zijn weerslag had op de prijsontwikkeling van producten van de aardolie-industrie die een grote invloed hebben op de gemiddelde afzetprijzen in de industrie.
In een brief aan Minister Adriaanse en leden van de Tweede Kamer uiten diverse organisaties hun zorgen met betrekking tot de gevolgen van het pauzeren van het Nationaal Groeifonds. In de brief wordt de cruciale rol benadrukt die het Nationaal Groeifonds heeft in het bevorderen van technologische vooruitgang en economische groei. Het is daarbij van belang om te kunnen vertrouwen op een betrouwbare overheid. De ondertekenaars van de brief hebben geïnvesteerd om Nederland leidend te maken in toekomstgerichte technologieën. Ze uiten bezorgdheid over mogelijke vertragingen in de vierde ronde van het fonds en roepen op tot duidelijkheid vóór 1 juni.
De Onderwijsraad benadrukt het belang van praktijkleren in het beroepsonderwijs, maar adviseert om in tijden van schaarste op de arbeidsmarkt doelbewust en spaarzaam te zijn met praktijklessen. Beroepsopleidingen en de beroepspraktijk moeten samen zoeken naar alternatieven die minder druk leggen op de beschikbare opleidingsplaatsen en praktijkbegeleiding. Koninklijke Metaalunie is tevreden met de erkenning van de praktijkopleider in het rapport van de Onderwijsraad. De MKB-maakindustrie heeft volgens hen geen tekort aan stageplekken. Duco Hoep, beleidssecretaris Onderwijs van Metaalunie, benadrukt de noodzaak van nauwe samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven. Hij pleit voor een formele positie van bedrijfsvakscholen binnen het beroepsonderwijs, inclusief passende budgettering.
Pensioenfondsen PME en PMT bundelen hun krachten om €100 miljoen te investeren in Nederlandse deeptech scale-ups via het nieuwe ‘Strategic Partners Fund’ dat beheerd wordt door Innovation Industries. PME, dat eerder al een investering van €175 miljoen deed in Innovation Industries, heeft een sterke achtergrond in de innovatieve sector en ziet deeptech als cruciaal voor het concurrentievermogen van Nederland. Deeptech-bedrijven, die vaak kampen met financieringsuitdagingen vanwege hun technische complexiteit en langere tijdlijnen, krijgen steun van dit fonds. PME en PMT investeren elk €50 miljoen, wat niet alleen de groei van deeptech-bedrijven stimuleert, maar ook hoogwaardige banen creëert en Nederland positioneert als een leider in duurzame ontwikkeling.
Tijdens de derde fase van onderhandelingen voor de nieuwe cao binnen het Metaalbewerkingsbedrijf, dat een belangrijk onderdeel vormt van de Metaal en Techniek branche, is er een onenigheid ontstaan tussen werkgevers en vakbonden omtrent het afschaffen van jeugdlonen. Vakbonden pleiten voor eliminatie ervan, terwijl werkgevers suggereren dat eerst de conclusies van de paritaire commissie Jeugdlonen afgewacht moeten worden. Dit standpunt heeft teleurstelling bij werkgevers veroorzaakt en zij streven ernaar om op 28 maart een allesomvattend voorstel te presenteren, hoewel dit de situatie alleen maar ingewikkelder zal maken.
Het Staaljournaal van maart 2024 maakt melding van een nog immer onstabiele situatie op de staalmarkt. De huidige marktsituatie in zowel China als Europa heeft aanzienlijke invloed op de staalindustrie en de prijzen van grondstoffen. In China wordt de staalmarkt negatief beïnvloed door verschillende economische factoren, ondanks een verwachte groei van ruim 5% in 2024. De toenemende werkloosheid onder jongeren, negatieve ontwikkelingen op de aandelenbeurzen, vastgoedmarktproblemen en geopolitieke spanningen leiden tot een lagere vraag naar staal en dus tot dalende prijzen voor grondstoffen zoals steenkool, ijzererts en schroot.
Het CBS heeft teleurstellende cijfers met betrekking tot de productie in de Nederlandse industrie over de maand januari gepubliceerd. Vergeleken met de productie over dezelfde periode een jaar eerder daalde de productie met 5,5 procent. Alleen de bedrijfsklasse Reparatie en installatie machines liet een groei zien (5,8 procent). In de overige klassen was er sprake van een daling van de productie. De klasse Metaalproducten was daarbij nog het positiefst met een daling van slechts 0,6 procent.
In een brief aan de Tweede Kamer heeft FME haar zorgen geuit over de invoering van het CBAM. Het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) is een CO2-belasting aan de Europese grenzen, ontworpen om een gelijk speelveld te creëren tussen Europese producten met CO2-heffing en geïmporteerde producten zonder. Hoewel dit principe ondersteund wordt door organisaties zoals FME, waarschuwen zij voor de complexiteit en hoge administratieve lasten die CBAM vooral voor het mkb met zich meebrengt. Bedrijven moeten een complexe CBAM-aangifte doen, zelfs voor kleine zendingen vanaf €150, wat volgens FME tienduizenden mkb-bedrijven treft. Ook wordt gewaarschuwd voor het ontbreken van een teruggavesysteem voor geïmporteerde producten die later worden geëxporteerd, wat de export duurder kan maken.
In een recent gepubliceerd artikel in het Financieel Dagblad wordt duidelijk dat schroot een steeds belangrijkere grondstof wordt voor staalbedrijven om duurzamer te produceren. Grote staalproducenten investeren al veel in productietechnieken die groener zijn. Door om te schakelen van traditionele hoogovens naar elektrische vlamboogovens wordt het productieproces al duurzamer. Een andere trend die zichtbaar is in de strijd om staal duurzamer te maken, is de rol die schroot speelt. Het aandeel schroot dat wordt toegevoegd bij de productie van staal is mede door de opmars van vlamboogovens toegenomen. Als gevolg van deze ontwikkeling is de vraag naar schroot sterk genomen wat volgens experts kan leiden tot een tekort.
De NEVI PMI hoofdindex van de Nederlandse productiesector verbeterde licht in februari 2024; de index steeg van 48.9 in januari naar 49.3 in februari. Dit duidt op de kleinste verslechtering van de bedrijfsomstandigheden in 13 maanden. De stijging was te danken aan een beperktere daling in de productieomvang en een heropleving van de werkgelegenheid, hoewel nieuwe orders, materiaalvoorraden en levertijden negatief werden beïnvloed.
Het CBS heeft de cijfers met betrekking tot de ontwikkeling van de afzetprijzen over de maand januari bekendgemaakt. Uit de cijfers blijkt dat de prijzen met 3 procent zijn afgenomen vergeleken met de prijzen in januari 2023. De daling van de gemiddelde afzetprijzen wordt voor een belangrijk deel bepaald door de prijsontwikkeling van olie. Zwaarwegende bedrijfsklassen als de aardolie- en chemische industrie hebben daarom nog last van de dalende olieprijzen die effect hebben op de afzetprijzen in deze bedrijfsklassen. Ook in de bedrijfsklasse Metaalproducten zien we een daling van de afzetprijs. De daling met 4,7 procent ligt daarbij boven het gemiddelde.
Uit recent gepubliceerde cijfers van het CBS blijkt dat de omzet in de Nederlandse industrie in het vierde kwartaal van 2023 met meer dan 9 procent is gedaald. Het is daarmee het derde kwartaal op rij dat de omzet daalde vergeleken met een jaar eerder. De daling werd voor een belangrijk deel veroorzaakt door de forse teruggang in de zwaarwegende branche Raffinaderijen en Chemie; deze liet een teruggang van meer dan 14 procent zien. Ook de metaalbranche kon zich niet aan de malaise onttrekken en vertoonde een daling van 8,5 procent.
In het Staaljournaal van februari wordt duidelijk dat de ontwikkelingen op de staalmarkt erg onzeker zijn. Vooral de impact van de ontwikkelingen in China zijn daarbij van grote invloed. Het economisch klimaat in China wordt beïnvloed door problemen in de vastgoedmarkt, met name door de stagnatie van de verkoop van onroerend goed en de veroordeling van de grootste Chinese projectontwikkelaar, Evergrande, tot het verkopen van onroerend goed vanwege een enorme schuld. Deze situatie leidt tot een afname van de verkoop van grondstoffen, inclusief staal, waardoor China, ’s werelds grootste staalproducent, zich meer op export gaat richten. De situatie in China heeft er ook toe geleid dat producenten in andere landen in Azië zoals Japanse, Indonesische, Zuid-Koreaanse en vooral Vietnamese staalproducenten zich nadrukkelijker roeren op de Europese markt. De Europese Commissie overweegt daarom de import regulerende maatregelen, Safeguard quota, te verlengen om eerlijke concurrentie te waarborgen.
De NEVI Inkoopmanagersindex over de maand januari laat tekenen van herstel zien in de Nederlandse industrie. De index steeg van 44,8 in december 2023 naar 48,9 in januari 2024. In 2024 vertoont de economie enige tekenen van stabilisatie en zelfs groei, met zowel nieuwe orders als productie en werkgelegenheid die slechts licht afnemen. Optimisme onder inkoopmanagers wordt ondersteund door gunstige vooruitzichten voor de productie in de komende twaalf maanden, aangegeven door een stijging van de relevante indicator. Dit optimisme wordt deels toegeschreven aan de recente daling van de rente op de kapitaalmarkt, waardoor investeringen aantrekkelijker worden en de vraag naar bijvoorbeeld machines kan stimuleren.
DUO heeft de voorlopige leerlingenaantallen voor het schooljaar 2023-2024 gepubliceerd, waaruit blijkt dat het aantal technische vmbo-leerlingen (BB/KB/GL) na een flinke stijging van 10,4% in 2023 nu een daling van 2,9% vertoont ten opzichte van vorig jaar. Desondanks blijft er nog steeds een aanzienlijke stijging van 7,2% vergeleken met 2021. Brancheorganisatie Koninklijke Metaalunie merkt op dat de stijgende trend in technische profielen sinds 2020 intact blijft, gedeeltelijk dankzij de inzet van metaalbedrijven, bedrijfsvakscholen en de Metaalunie in het kader van Sterk Techniek Onderwijs (STO), ondersteund door financiële impuls vanuit het ministerie.