Duitse ondernemers niet eerder zo somber

Het vertrouwen van Duitse ondernemers in de economie is in maart tot het laagste punt ooit gedaald. Volgens analisten is dit een duidelijk signaal dat de recessie zich in Duitsland verdiept.

Het gerenommeerde Institut fur Wirtschaftsforschung (Ifo) uit München meldde vanmorgen dat zijn stemmingsgraadmeter deze maand is gedaald naar 82,1 punten, van 82,6 in februari. Vooraf geraadpleegde economen hadden verwacht dat de Ifo-index iets minder hard zou dalen, naar 82,2.

De bodem is nog lang niet bereikt

‘De situatie in de grootste economie van Europa is dramatisch’, stelt analist Colin Ellis van Daiwa Securities in een reactie op het Ifo-rapport. ‘Op een spoedig herstel hoeft voorlopig niemand in te zetten. Sterker, we hebben de bodem nog lang niet in zicht.’

Econoom Alexander Koch van UniCredit voegt daaraan toe: ‘Het begint erop te lijken dat het eerste kwartaal van dit jaar misschien nog wel slechter wordt dan het dramatische laatste kwartaal van vorig jaar.’

Op de financiële markten wordt redelijk positief gereageerd op het Ifo-rapport. Het valt handelaren mee dat het cijfer niet al te ver onder de verwachtingen van analisten is uitgekomen. De staatsleningen verliezen licht terrein. Daardoor neemt het effectieve rendement licht toe. De yield op de Duitse tienjarige lening stijgt een basispunt tot 3,16%. De euro wint 0,2% tot $1,3501.

Inzakkende vraag vanuit het buitenland

Het vertrouwen van Duitse ondernemers staat vooral onder druk door de scherp gedaalde Duitse export en de ingezakte industriële orders. Uit de meest actuele cijfers bleek dat de export in januari met 21% omlaag ging, de sterkste daling in zestien jaar. De industriële orders kelderden die maand met 40%.

De subindex voor de huidige economische omstandigheden daalde naar 82,7 in maart van 84,3 in februari. Een lichtpuntje was dat de index voor de economische verwachtingen wel steeg, van 80,9 naar 81,6.

Stimuleringsmaatregelen

De Duitse kanselier Angela Merkel heeft een stimuleringspakket van euro 82 mrd afgesproken om de economie een impuls te geven. Volgens Ifo-econoom Gernot Nerb zal het nog wel even duren voordat het pakket zich laat voelen.

Nerb stelde vanmorgen bovendien dat de ECB er goed aan doet de rente op 2 april, als het bestuur weer in vergadering bijeenkomt, met een vol procentpunt te verlagen tot 0,5%.

Krimp van 7%

De Ifo-index, gebaseerd op een enquête onder ongeveer zevenduizend Duitse ondernemers, geldt als een belangrijke barometer voor de economie van Duitsland. De Duitse economie krimpt dit jaar naar verwachting met 4% tot 4,5%, aldus de overheid. Dat zou de diepste recessie zijn in Duitsland sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog. De analisten van Commerzbank houden evenwel al rekening met een krimp van wel 7%.

De grootste economie van Europa verkeert al sinds het derde kwartaal van vorig jaar officieel in een recessie en dat doet het vertrouwen in de regering Merkel geen goed. Uit de jongste opiniepeilingen blijkt dat de steun in de CDU, de partij van de kanselier, is teruggevallen tot 34,8%, het laagste niveau sinds februari vorig jaar. De SPD kan rekenen op 26,1%, 1,4 procentpunt meer dan vorige maand.

Inkopers zijn positiever

Het Ifo-rapport is een tegenvaller, nadat gisteren nog duidelijk werd dat de Duitse inkoopmanagers wat minder somber zijn geworden. De index van Markit Economics steeg naar 37,7 punten, van 36,3 in februari. Dat betekent overigens dat het beeld nog steeds bijzonder ongunstig is. Een waarde van 50 vormt de grens tussen groei en krimp van de activiteiten.

Sylvain Broyer van Natixis in Frankfurt stelde gisteren dat er langzaam maar zeker sprake is van enige verbetering in de markt. ‘Maar de index blijft op een heel laag niveau en het is onwaarschijnlijk dat er voor het einde van het jaar een herstel van de groei is.’

Massaontslagen in de industrie

Duitsland staat aan de vooravond van massaontslagen in de industrie. Tot nu toe is dit nog uitgebleven door op grote schaal gebruik te maken van werktijdverkorting, maar er komt een moment dat bedrijven de hoge kosten hieraan verbonden niet meer kunnen opbrengen.

Dit zegt voorzitter Martin Kannegiesser van het werkgeversverband Gesamtmetall in een gesprek met deze en andere kranten. Een exact aantal durft hij niet te noemen. Maar dat het gaat om honderdduizenden arbeidsplaatsen, is wel zeker. In februari was er alleen in de metaal- en elektro al voor bijna 500.000 mensen werktijdverkorting aangevraagd. De meeste zijn werkzaam bij grote bedrijven als Siemens, Daimler, BMW, Volkswagen en Schaeffler, maar ook veel kleine bedrijven worden geraakt.

Schade beperken

Kannegiesser denkt dat de schade nog iets kan worden beperkt als de staat een groter deel van de kosten voor werktijdverkorting overneemt. Werkgevers moeten nu hun deel van de sociale premies (werkloosheid, ziekte, pensioen, etc.) nog volledig doorbetalen, als hun werknemers met betaald verlof worden gestuurd. Als de staat dit overneemt dan scheelt dat bedrijven ongeveer twee miljard euro.

Maar zelfs dan zijn massaontslagen volgens Kannegiesser niet te voorkomen. ‘De metaalsector had in januari 40% minder opdrachten dan in 2008 en de productie is met een kwart teruggelopen. Met zulke cijfers is het bijna onmogelijk om het werknemersbestand op peil te houden. Er komt een moment dat de kosten van ‘Kurzarbeit’ te hoog worden en ontslagen de enige mogelijkheid zijn om aan een faillissement te ontkomen.’

Loonmatiging

Kannegiesser roept de vakbond IG Metall op zich in deze fase redelijk op te stellen. Dat betekent loonmatiging in die bedrijven die dat nodig hebben. Het betekent ook het opgeven van de strijd tegen de uitzendbranche.

IG Metall ziet uitzendkrachten vaak liever gaan dan komen. Volgens Kannegiesser is dat onverstandig, omdat juist uitzendkrachten zorgen voor flexibiliteit in tijden van economische turbulentie.
Bron:Financieel Dagblad