De technologische industrie speelt een cruciale rol in de welvaart van Nederland en Europa dankzij haar innovatieve capaciteiten en het creëren van banen. Echter, door geopolitieke spanningen en een ongunstig internationaal speelveld komt deze welvaart onder druk te staan. Daarom dringen Orgalim, de Europese koepelorganisatie voor de technologie-industrie, en FME, de Nederlandse werkgeversorganisatie in de technologie, er bij de Europese Commissie en de Nederlandse overheid op aan om Europa aantrekkelijker te maken voor technologiebedrijven, investeringen en innovatie.
De staalmarkt wordt geconfronteerd met een groeiend aantal onzekerheden die de industrie in verschillende regio’s onder druk zetten. Zo heeft de recente herverkiezing van Donald Trump in de VS geleid tot bezorgdheid over mogelijke verdere verhogingen van importheffingen op buitenlandse staalproducten. Dit zou een negatieve impact kunnen hebben op de Europese automobiel- en staalsectoren, die al met afnemende vraag kampen. Europese staalproducenten dreigen hierdoor niet alleen exportmogelijkheden naar de VS te verliezen, maar krijgen mogelijk ook te maken met concurrentie van Amerikaanse voertuigen op de Europese markt.
Het CBS heeft de cijfers over de productie in de Nederlandse industrie in september gepubliceerd. Hieruit blijkt dat de productie voor de 14e maand op rij sprake is gekrompen ten opzichte van dezelfde periode in 2023. De daling bedroeg 3,3 procent. Er was sprake van een daling in ruim de helft van de branches. Bij de positieve uitschieters behoorde onder andere de bedrijfsklasse Metaalproducten. De productie in deze klasse bleef vergeleken met het vorig jaar onveranderd, hetgeen gezien de totale situatie in de industrie als positief gezien kan worden.
Recente cijfers van de NEVI PMI®-index laten zien dat de Nederlandse productiesector blijft krimpen. Deze index, die het algehele economische klimaat in de sector meet, is gedaald van 48,2 in september naar 47,0 in oktober. Dit cijfer duidt op een verslechtering van de bedrijfsomstandigheden. De PMI is een samengestelde indicator, gebaseerd op belangrijke factoren zoals nieuwe orders, productieomvang, werkgelegenheid, levertijden, en voorraadniveaus. Een score onder de 50 wijst op krimp; hoe lager de score, hoe ernstiger de situatie.
Uit cijfers van het CBS is duidelijk geworden dat de producenten in de industrie met minder vertrouwen naar de nabije toekomst kijken. Het vertrouwen daalde van -1,7 in september naar -3,2 in oktober. Het producentenvertrouwen ligt al geruime tijd onder het gemiddelde vertrouwen van de afgelopen 20 jaar (-1,3) maar liet de afgelopen maanden een positieve trend zien die richting het langjarige gemiddelde ging. Met de sterke terugval in oktober lijkt de trend hiermee te zijn doorbroken. Belangrijkste oorzaak van het gedaalde vertrouwen is de verwachte bedrijvigheid. Producenten zijn hier minder positief over, maar ook over de andere twee deelindicatoren waar het producentenvertrouwen op is gebaseerd (voorraden gereed product en de orderpositie) waren de producenten negatiever.
Zakenbank Goldman Sachs heeft zijn voorspellingen voor de prijzen van aluminium en koper voor 2025 verhoogd, gebaseerd op de verwachte toenemende vraag uit China. Dit land is zoals bekend een belangrijke consument van metalen en recente stimuleringsmaatregelen lijken de vraag verder op te drijven. De bank schat dat de prijs voor aluminium zal stijgen naar $2.700 per ton, terwijl koper een niveau van $10.160 per ton zal bereiken. Momenteel schommelen de prijzen van deze metalen op de LME (London Metal Exchange) rond $2.634,50 voor aluminium en $9.510,50 voor koper per ton.
De prijs van aluminiumoxide, een essentiële grondstof voor de productie van aluminium, stijgt snel en nadert een recordhoogte. Dit komt door verstoringen in de wereldwijde aanvoerketen, met name door exportproblemen in Guinee, een belangrijke leverancier van bauxiet. Bauxiet is het ruwe erts dat wordt geraffineerd tot aluminiumoxide, waarna het wordt omgezet in zuiver aluminium. De laatste prijsstijging werd veroorzaakt door de blokkade van bauxietexporten door Guinee, wat leidde tot paniek bij kopers die haastig aluminiumoxidevoorraden proberen veilig te stellen.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) concludeert in de Klimaat en Energie Verkenning 2024 dat de klimaatdoelen steeds verder uit het zicht raken. FME, de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie, ziet dat als een voorspelbare ontwikkeling en wijst op twee belangrijke oorzaken: de moeizame omschakeling naar elektrificatie en het gebrek aan betaalbare en beschikbare infrastructuur. Nederland kampt met hoge elektriciteitsprijzen en netcongestie, terwijl de aanleg van het waterstofnet nog jaren op zich laat wachten. Hierdoor wordt de overstap naar duurzame energie voor bedrijven financieel onaantrekkelijk. FME-voorzitter Theo Henrar benadrukt dat Nederland de complexiteit van de energietransitie heeft onderschat en roept het kabinet op om te investeren in verduurzaming, waterstof en energiebesparing.
Cijfers van het CBS maken duidelijk dat de productie in de industrie in augustus 0,5 procent lager uitvalt vergeleken met dezelfde periode in 2023. Het is daarmee de veertiende maand op rij dat er sprake is van een daling. Wel is de daling de kleinste in de afgelopen zeven maanden. Er was sprake van een daling in bijna de helft van de bedrijfsklassen. Opvallende positieve uitschieter was de bedrijfsklasse ‘Metaalproducten’. Deze klasse liet een stijging van 4,1 procent zien vergeleken met augustus 2023.
De Europese staalmarkt staat onder druk door een toename van goedkoop Chinees staal, wat de prijzen binnen de EU negatief beïnvloedt. Paradoxaal genoeg zou China zelf, door recente stimulerende maatregelen, wel eens de reddende factor kunnen zijn voor het prijsherstel in Europa. Het Aziatische land kondigde nieuwe economische maatregelen aan om zijn economie te stimuleren, waaronder renteverlagingen en verruiming van de kredietruimte. Dit leidde tot een stijging van de ijzerertsprijzen met ongeveer 20% naar $108 per ton. Ondanks een lichte terugval in de prijzen blijft er hoop op hogere prijzen vanwege aangekondigde extra stimuleringsmaatregelen.
PT Indonesia Asahan Aluminium (Inalum) gaat een aluminiumfabriek van maar liefst $2 miljard bouwen in Mempawah, West-Kalimantan, met een productiecapaciteit van 600.000 ton per jaar. Dit project wordt geïntegreerd met de Smelter Grade Alumina Refinery (SGAR), die momenteel in aanbouw is door PT Borneo Alumina Indonesia, een samenwerking tussen Inalum en PT Aneka Tambang (Antam).
De hightech maakindustrie staat aan de vooravond van een enorme groei. In de komende jaren zal de samenstelling van de industrie verschuiven, met de hightechsector die bovengemiddeld groeit en een steeds groter deel van de industrie gaat uitmaken. Nederland bevindt zich in een sterke positie om een wereldleider te worden in deze sector, mits er strategische keuzes worden gemaakt. Sleuteltechnologieën zoals fotonica, kunstmatige intelligentie (AI) en halfgeleiders, die in 2023 zijn geïdentificeerd, zouden hierbij een leidende rol moeten spelen.
De afzetprijzen in de industrie hebben in augustus een klein stapje teruggezet in vergelijking met dezelfde periode een jaar eerder. De daling bedroeg 0,5 procent daar waar er in juli nog sprake was van een stijging met 1 procent. De daling van de afzetprijzen wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door de sterk gedaalde prijzen in de aardolie-industrie (-18,1 procent). In de klasse metaalproducten was er ook sprake van een daling maar deze bleef beperkt tot 1,3 procent.
De Nevi PMI® voor de Nederlandse productiesector, die de economische gezondheid van de sector meet, steeg in september licht naar 48.2 ten opzichte van 47.7 in augustus. Dit duidt nog steeds op een krimp, aangezien een waarde onder 50.0 wijst op een verslechtering. De lichte stijging van de index kwam door kleinere dalingen in productieomvang, nieuwe orders en werkgelegenheid.
Cijfers van het CBS maken duidelijk dat de producenten in de Nederlandse industrie kijken iets positiever naar de economische ontwikkelingen. Het vertrouwen verbeterde van -1,9 naar -1,7. Het vertrouwen wordt gebaseerd op een drietal parameters; de verwachte productie in de komende drie maanden, de orderpositie en de voorraden gereed product. De producenten waren vooral positiever over de verwachte bedrijvigheid in de komende drie maanden. Deze parameter is de enige die positief is. Het oordeel over de andere twee parameters is negatief en was in september zelfs negatiever dan in de maand augustus.
Ondernemersorganisatie FME maakt zich grote zorgen over de plannen van het kabinet Schoof met betrekking tot de energiebelasting op gas. Het kabinet heeft een ‘belastingschuif’ van € 500 miljoen aangekondigd, waarbij aardgas duurder wordt en elektriciteit goedkoper. De belastingtarieven in de lagere verbruiksschijven dalen licht, terwijl deze in de hogere schijven fors toenemen. Dit verschuift de belastingdruk van het mkb naar de industrie, met een stijging van de energiebelasting op aardgas in schijf 3 met 41% en in schijf 4 zelfs met 58%.
De marktsituatie voor staal vertoont momenteel flinke uitdagingen. Eerder werd nog verondersteld dat er na de zomermaanden een stabilisatie van de prijzen zou zijn, mogelijk zelfs met lichte stijgingen. In werkelijkheid is de prijsdruk toegenomen door meerdere factoren. Zo hebben de steeds lagere prijzen uit China geleid tot paniekreacties bij Europese staalfabrikanten. Daarnaast kampt de Duitse economie, samen met de Europese automobielindustrie, met serieuze problemen. Grote merken zoals Volkswagen, Audi, Stellantis, Volvo en BMW publiceerden sombere vooruitzichten. Deze economische neergang heeft invloed op de staalmarkt, omdat de auto-industrie een belangrijke afnemer is van staal.
Koninklijke Metaalunie toont zich overwegend positief over de aandachtspunten in de Miljoenennota en het regeerakkoord van het kabinet. Voorzitter Mark Helder prijst het kabinet voor de inzet op een beter ondernemersklimaat en het verminderen van de regeldruk voor het mkb. Daarnaast waardeert Metaalunie de plannen voor een stabiel fiscaal beleid en de inspanningen om werken aantrekkelijker te maken.
Uit cijfers van het CBS blijkt dat de productie in de Nederlandse industrie in juli ruim 4,4 procent lager is uitgevallen dan in dezelfde periode een jaar eerder. Het is daarmee alweer de twaalfde maand op rij dat de productie daalde vergeleken met dezelfde periode een jaar eerder. In ruim twee derde van de bedrijfsklassen daalde de productie, positieve uitschieter was onder andere de klasse metaalproducten. Deze steeg met een bescheiden 1,2 procent.
China verhoogt de productie van aluminium aanzienlijk, wat leidt tot een stijging van de export van halffabricaten zoals platen, staven, buizen en folie. Deze toename heeft een oud handelsconflict nieuw leven ingeblazen, waarbij westerse landen China beschuldigen van oneerlijke subsidies die zorgen voor overproductie en verstoring van de wereldmarkten.