Het vierde kwartaal van 2024 bracht voor de MKB-maakindustrie slechts een minimaal herstel na een teleurstellend derde kwartaal. Uit de Economische Barometer van de Koninklijke Metaalunie blijkt dat de waardering van de huidige orderpositie en het bedrijfsresultaat licht positiever zijn dan een kwartaal eerder. Toch blijven de vooruitzichten somber. Zowel de binnenlandse als buitenlandse orderportefeuilles lieten een daling zien, en de verwachtingen voor het eerste kwartaal van 2025 zijn voorzichtig negatief.
De campagne ‘Metaaltechnologie maakt je wereld’ heeft sinds de lancering in april 2024 een significante impact gehad op de bekendheid en het imago van de metaaltechnologiesector in Nederland. Volgens onderzoek van DVJ Insights is de bekendheid met de sector met 17% gestegen, vooral onder jongeren (16-25 jaar). Het algemene positieve sentiment ten opzichte van de sector steeg met 12%, terwijl 69% van de Nederlanders het economische belang van de sector erkent. Ook de perceptie van duurzaamheid binnen de sector verbeterde met 25%.
De staalmarkt staat onder druk door geopolitieke en economische ontwikkelingen. De mogelijke terugkeer van Donald Trump als president van de Verenigde Staten wekt bezorgdheid. Tijdens zijn eerdere ambtstermijn werden importtarieven ingevoerd om de Amerikaanse staalindustrie te beschermen. Deze strategie zou opnieuw kunnen leiden tot verstoringen in de wereldwijde handel en hogere binnenlandse staalprijzen in de VS. Europese staalproducenten zouden hierdoor exportmarkten kunnen verliezen en hun strategieën moeten aanpassen. Tegelijkertijd kan de onzekerheid rond Trumps beleid de wereldwijde vraag naar staal verminderen en prijsschommelingen veroorzaken.
De Nevi PMI®-index, een indicator die de staat van de Nederlandse productiesector weergeeft, steeg in december van 46,6 naar 48,6. Hoewel dit nog steeds wijst op een krimp, is de afname van de bedrijfsactiviteit kleiner dan in voorgaande maanden en de kleinste sinds juli. Alle vijf deelindexen droegen bij aan de verbetering, wat suggereert dat de sector voorzichtig stabiliseert.
Uit cijfers van het CBS blijkt dat de productie in de Nederlandse industrie in de maand november vrijwel gelijk is gebleven vergeleken met dezelfde maand in 2023. Er was sprake van een lichte daling van 0,1 procent waarmee voor de zeventiende maand op rij sprake was van een daling. Er was sprake van een daling in de helft van de hoofdbranches waarbij de sterke daling in de bedrijfsklasse Transportmiddelen met een daling van 16,3 procent een sterke negatieve invloed had op het totaal. De productie in de bedrijfsklasse Metaalproducten was exact gelijk aan de maand november in 2023.
De verduurzaming van de Europese industrie staat op een keerpunt. Reden voor 77 brancheorganisaties en ondernemingen een brandbrief aan de Europese Commissie te sturen om een belangrijke stimulerende rol te gaan spelen in het verduurzamingsproces in de industrie.
De Nederlandse industrie heeft te maken met flinke uitdagingen. In 2024 kromp de productie met 2,5%, mede door een dalende vraag naar industriële producten. Tegelijkertijd stijgen de loonkosten, wat de winstmarges onder druk zet en het aantal faillissementen doet toenemen. Voor 2025 is een licht herstel mogelijk door een dalende rente, maar de situatie blijft onzeker door de malaise in de Duitse industrie en geopolitieke spanningen.
De Europese staalindustrie verkeert in een crisis. Hoge energiekosten, concurrentie van goedkope importen, en dalende vraag hebben geleid tot een markt die structureel uit balans is. Europese staalproducenten, zoals ThyssenKrupp, ArcelorMittal en Tata Steel, worden gedwongen saneringen door te voeren, terwijl private handelaren en servicecenters kampen met omzetdalingen en werktijdverkorting aanvragen. Eurofer, de belangenorganisatie voor de staalindustrie, heeft alarm geslagen en de EU opgeroepen tot een conferentie in 2025 om de uitdagingen het hoofd te bieden.
Tien EU-landen hebben een oproep gedaan voor strengere sancties op de Russische metaalhandel. Ze willen extra importverboden invoeren, waaronder op primair aluminium, om Rusland economisch te verzwakken en de financiering van de oorlog in Oekraïne te beperken. Dit voorstel werd in een brief geuit, ondertekend door onder andere Polen, Denemarken, Tsjechië, en de Baltische staten.
In haar analyse op de verwachte ontwikkelingen op de aluminiummarkt in 2025 voorziet de ING een stijging van de prijzen. De wereldwijde aluminiumprijzen staan op het punt een belangrijke verschuiving te ondergaan. Experts voorspellen dat de aluminiumprijzen in 2025 zullen stijgen, gedreven door een tekort op de markt en aanhoudende toeleveringsproblemen. Maar wat zit er achter deze trends, en wat betekent dit voor de wereldwijde economie?
Het tekort aan technisch opgeleid personeel dreigt grote gevolgen te hebben voor cruciale maatschappelijke transities, zoals de energietransitie en verduurzaming. Jongeren kiezen steeds minder vaak voor technische opleidingen, terwijl de vraag naar vakmensen in de techniek, bouw en energie blijft groeien. De Industriecoalitie – een samenwerking van organisaties zoals Techniek Nederland, Bouwend Nederland en Koninklijke Metaalunie – roept de politiek op om actie te ondernemen.
De Nederlandse productiesector heeft het lastig. Uit de nieuwste cijfers van de Nevi PMI®, een samengestelde index die de gezondheid van de sector meet, blijkt dat de omstandigheden in november opnieuw zijn verslechterd. De PMI daalde van 47,0 in oktober naar 46,6 in november, wat duidt op de moeilijkste bedrijfsomstandigheden van 2024.
Het klinkt als een belangrijke stap richting een duurzamere toekomst: staal produceren zonder steenkool, met waterstof of aardgas als schonere alternatieven. Toch is het voorlopig een brug te ver, zegt Aditya Mittal, CEO van ArcelorMittal, ’s werelds grootste staalproducent. “Groen staal is simpelweg nog te duur,” stelt de topman, die deze week aankondigde dat geplande investeringen in vergroening van Europese fabrieken, zoals in Gent en Duinkerke, voorlopig worden uitgesteld.
Na een stevige dip in de maand oktober vertoont het vertrouwen bij de producenten in de industrie in november weer een goed herstel. In oktober werd nog een score van -3,2 behaald, in november was het vertrouwen weer bijna terug op het niveau van september met een score van -1,8. Daarmee ligt het vertrouwen nog wel beneden het langjarige gemiddelde van -1,3. De trend van de ontwikkeling in het vertrouwen is echter weer hersteld.
Het kabinet heeft een belangrijke stap gezet om de arbeidsproductiviteit in het mkb te verhogen. Minister Beljaarts van Economische Zaken stelt € 2 miljoen beschikbaar voor het project ‘Shaping the Future of Work’, een samenwerking tussen onder meer TU Delft, RoboHouse, Metaalunie en TNO.
Volgens Metaalunievoorzitter Mark Helder is de investering een doorbraak: “Het kabinet erkent eindelijk de noodzaak om de kloof tussen academische kennis en de praktijk van het mkb te dichten. Deze investering is het resultaat van jarenlange lobby door Metaalunie en biedt enorme kansen voor de maakindustrie.”
Lees verder
Voor het eerst in vijf maanden vertoont de omzet in de industrie een stijging. Hoewel de stijging bescheiden is met 0,6 procent vergeleken met dezelfde periode in 2023, is er reden voor positiviteit. De omzet was namelijk in de afgelopen vijf kwartalen gedaald vergeleken met dezelfde periode een jaar eerder. De stijging van de omzet was te danken aan de gestegen omzet in het buitenland (+1,3 procent). De binnenlandse omzet daalde met 0,4 procent.
De aluminiumprijzen op de London Metal Exchange zijn deze week met 6,6% gestegen naar $2.672 per ton. Deze stijging volgde op China’s aankondiging dat het vanaf 1 december de exportbelastingteruggaven op aluminium- en koperproducten schrapt. Het besluit heeft wereldwijd de zorg aangewakkerd over mogelijke verstoringen in de toeleveringsketens.
De technologische industrie speelt een cruciale rol in de welvaart van Nederland en Europa dankzij haar innovatieve capaciteiten en het creëren van banen. Echter, door geopolitieke spanningen en een ongunstig internationaal speelveld komt deze welvaart onder druk te staan. Daarom dringen Orgalim, de Europese koepelorganisatie voor de technologie-industrie, en FME, de Nederlandse werkgeversorganisatie in de technologie, er bij de Europese Commissie en de Nederlandse overheid op aan om Europa aantrekkelijker te maken voor technologiebedrijven, investeringen en innovatie.
De staalmarkt wordt geconfronteerd met een groeiend aantal onzekerheden die de industrie in verschillende regio’s onder druk zetten. Zo heeft de recente herverkiezing van Donald Trump in de VS geleid tot bezorgdheid over mogelijke verdere verhogingen van importheffingen op buitenlandse staalproducten. Dit zou een negatieve impact kunnen hebben op de Europese automobiel- en staalsectoren, die al met afnemende vraag kampen. Europese staalproducenten dreigen hierdoor niet alleen exportmogelijkheden naar de VS te verliezen, maar krijgen mogelijk ook te maken met concurrentie van Amerikaanse voertuigen op de Europese markt.
Het CBS heeft de cijfers over de productie in de Nederlandse industrie in september gepubliceerd. Hieruit blijkt dat de productie voor de 14e maand op rij sprake is gekrompen ten opzichte van dezelfde periode in 2023. De daling bedroeg 3,3 procent. Er was sprake van een daling in ruim de helft van de branches. Bij de positieve uitschieters behoorde onder andere de bedrijfsklasse Metaalproducten. De productie in deze klasse bleef vergeleken met het vorig jaar onveranderd, hetgeen gezien de totale situatie in de industrie als positief gezien kan worden.