Tijdens het rondetafelgesprek op 9 februari jl. met leden van de Tweede Kamer heeft bestuurslid Arjan Klomp van Metaalunie gewezen op de noodzaak om productie-innovatie meer aandacht te geven in de politiek. Het MKB is de motor van de economie en de welvaart in Nederland. De ontwikkelingen binnen het MKB wordt op dit moment echter sterk gehinderd door het grote tekort aan goede arbeidskrachten. Om het productieniveau op peil te houden, is het nodig om zo efficiënt mogelijk om te gaan met het beschikbare arbeidspotentieel. Om de productiecapaciteit verder te verhogen zonder medewerkers onnodig zwaar te belasten, is productie-innovatie een belangrijke troef die echter te weinig aandacht krijgt.
Voor het eerst sinds het tweede kwartaal van 2022 is het ondernemersvertrouwen weer gestegen. Het vertrouwen daalde van 16,8 naar -0,9 in het vierde kwartaal in 2022. Voor het eerste kwartaal in 2023 is er sprake van een positief sentiment met een score van 6,4. De stemmingsindicator was voor bijna alle sectoren positief en ook de verwachtingen voor het economisch klimaat voor de komende drie maanden minder negatief dan in de drie maanden ervoor. Enig minpuntje zijn de investeringsverwachtingen voor 2023. Vergeleken met dezelfde periode een jaar geleden zijn deze minder positief.
Tata Steel staat voor een grote uitdaging als het gaat om de omschakeling van één van de grootste CO2 producenten in Nederland naar wereldwijde koploper op het gebied van duurzame productie van staal. In 2030 moet de eerste waterstofstaalfabriek draaien en een hoogoven en een cokes- en gasfabriek buiten gebruik zijn gesteld. De noodzaak van deze enorme transitie is het gevolg van wetgeving maar zeer zeker ook van de publieke opinie die met onderzoeksrapporten van het RIVM in de hand Tata Steel veroordelen als de grootste vervuiler van Nederland die de mensen en de natuur in de omgeving vergiftigd. De transitie naar een onderneming die staat voor een schone productie vraagt echter niet alleen om nieuwe technieken, maar ook voor een andere bedrijfscultuur.
Het CBS heeft de cijfers bekend gemaakt met betrekking tot de gemiddelde dagproductie in de Nederlandse industrie in december 2022. Uit de cijfers blijkt dat de gemiddelde dagproductie voor de gehele industrie een minimale groei van 0,5 procent is gestegen ten opzichte van een jaar eerder. Hoe klein deze groei ook is, het is wel een trendbreuk met de ontwikkeling van de dalende dagproductie sinds april 2022. Iets meer dan de helft van de bedrijfsklassen vertoonde een groei ten opzichte van de dezelfde maand een jaar eerder.
Voor de zesde maand op rij zijn de prijzen in de industrie minder snel gestegen dan in dezelfde maand een jaar eerder. In december waren de prijzen gemiddeld met 14,2 procent gestegen vergeleken met een jaar eerder, de maand daarvoor was de stijging nog 17,2 procent meer. Belangrijke oorzaak van de afnemende stijging is de ontwikkeling van de olieprijzen. Vergeleken met een jaar eerder nam de prijs van een vat ruwe North Sea Brent olie in december toe met bijna 17 procent. In november was er nog sprake van een toename van 26 procent vergeleken met dezelfde periode een jaar eerder. Behalve de ontwikkeling van de olieprijzen zorgt de oorlog in Oekraïne nog steeds voor onzekerheid en daarmee voor extra druk op de prijzen.
Het vertrouwen van ondernemers in de industrie is in de maand januari licht gestegen van 3,3 naar 3,6. Het is daarmee de derde maand op rij dat er sprake is van een groei. Hoewel de groei mager afsteekt tegen de topmaand november 2021 waarbij een groei van 12,7 werd gerealiseerd, is er nog steeds sprake […]
Het CBS heeft cijfers gepresenteerd die duidelijk maken dat er voor de Nederlandse economie nog een lange weg is te gaan om de doelstelling om in 2050 volledig circulair te zijn, te realiseren. Slechts 13 procent van de grondstoffen die in 2020 werden gebruikt, waren hergebruikte materialen. Wanneer we dit afzetten tegen het meetpunt in 2014 dan zien we dat dit percentage nauwelijks is veranderd. Van alle materialen die in het onderzoek zijn opgenomen dan worden niet-metaal mineralen (waaronder zand en grind) met 31 procent het vaakst hergebruikt. Dit is vaak bouwafval dat gebruikt wordt voor de ophoging van wegen. Er is daarmee sprake van een laagwaardig hergebruik. Wanneer we kijken naar metaalgebruik dan zien we zelfs een afname van het hergebruik van materiaal (van 12 procent in 2014 naar 11 procent in 2020).
Om MKB-bedrijven die erg veel impact ervaren als gevolg van de hoge energieprijzen te ondersteunen en toekomstbestendig te maken, zal er ook in 2023 een Tegemoetkoming Energiekosten regeling komen. Uitgangspunt om gebruik te kunnen maken van de regeling is dat de energiekosten tenminste 7 procent van de totale omzet bedragen. Deze 7 procent wordt gebaseerd op de zogenaamde energie-intensiteitseis waarbij een schatting wordt gemaakt van het standaard jaarverbruik in m3 en kWh. De prijs van deze eenheden is gebaseerd op de modelprijs van het 4e kwartaal van 2022, vast te stellen door het CBS.
Het CBS heeft de cijfers met betrekking tot het volume van de goederenexport over de maand november 2022 gepubliceerd. Ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder groeide de export met 4,8 procent. Verantwoordelijk voor de groei waren de export van aardolieproducten, machines en apparaten, en transportmiddelen. Tegenover de toegenomen export stond een kleinere goederenimport (-0.9 procent).
Tata Steel heeft zo’n anderhalf jaar geleden aangekondigd dat ze vanaf 2030 willen overstappen naar de productie van groen staal met behulp van waterstof. Doel van deze transitie is om de uitstoot van CO2 met miljoenen tonnen te verlagen. Sinds deze aankondiging is ‘het landschap’ waarin deze transitie moet plaatsvinden behoorlijk gewijzigd. Om straks 7 miljoen ton staal op een groene wijze te produceren, is een investering van vele miljarden euro’s nodig. Om deze investering op een verantwoorde wijze te doen, moeten er nog belangrijke vragen worden beantwoord. Belangrijkste vraag is daarbij wat de prijs van een ton groen geproduceerd staal wordt. Er is nog geen markt voor groen staal en is er dus geen basis voor het doorrekenen van het businessmodel.
Brancheorganisatie Metaalunie is positief verrast door de sterke toename van het aantal leerlingen in het VMBO dat voor een technisch profiel kiest. Ten opzichte van het leerjaar 2021-2022 is het aantal leerlingen met een technisch profiel met 10,4 procent gestegen in het huidige leerjaar. Het is het tweede leerjaar op rij dat er sprake is van een toename en wordt als bevestiging gezien voor het nut en succes van het programma Sterk Techniekonderwijs. Metaalunie is blij met de toename van het aantal leerlingen met een technisch profiel in het VMBO omdat het de instroom van leerlingen op de mbo-metaalopleidingen vergroot. De samenwerking van scholen en bedrijven, vaak ondersteund door een bedrijfsschool metaal, blijkt een succesvolle formule.
Het CBS heeft de cijfers bekend gemaakt met betrekking tot de gemiddelde dagproductie van de Nederlandse industrie over de maand november 2022. Voor het eerst sinds februari 2021 is er sprake van een (weliswaar zeer kleine) daling vergeleken met de gemiddelde dagproductie van het jaar ervoor. De krimp kwam uit op 0,2 procent. In bijna de helft van alle bedrijfsklassen in de industrie was er sprake van een daling met als grote negatieve uitschieter de chemie. Ook de bedrijfsklasse metaalproducten ontkwam echter niet aan een daling. Met een teruggang van 1,8 procent bleef de daling echter beperkt.
De Nederlandse inkopers in de industrie zijn minder negatief over de nabije toekomst. Dit vertaalt zich naar een stijging van de NEVI Inkoopmanagersindex van 46 in november naar 48,6 in december. Hiermee blijft de index nog wel onder de 50 hetgeen inhoudt dat de bedrijvigheid afneemt. Het tempo van de verslechtering van de index neemt echter af. De inkoopmanagersindex wordt samengesteld uit enkele deelindicatoren. De belangrijke deelindicator voor nieuwe orders verbeterde van 39,1 in november naar 45,8 in december. Hoewel dit nog steeds duidt op een afname van het aantal nieuwe orders (ook hier ligt het omslagpunt op 50) is er sprake van een kentering in december.
In 2022 zijn de cao-lonen gemiddeld met 3,2 procent gestegen, hetgeen de sterkste stijging is in de afgelopen 14 jaar. Koploper qua loonstijging was het onderwijs; hier stegen de lonen met 5,2 procent. De loonstijging in de industrie in 2022 was 2,7 procent waarmee de bedrijfstak onder het gemiddelde bleef. Ondanks de grootste stijging van de cao-lonen in 14 jaar, valt de reële cao-loonontwikkeling (cao-loonontwikkeling gecorrigeerd voor inflatie) zeer negatief uit met een daling van ongeveer 6 procent. Dit is sinds de start van de publicatie van deze jaarcijfers in 1973 het grootste verschil dat gemeten is.
Het sentiment onder de ondernemers in de industrie is in de maand december verbeterd en met 10 procent gestegen (van 3,0 naar 3,3). Het gestegen vertrouwen is een gevolg van de verwachte bedrijvigheid in de komende 3 maanden. Het vertrouwen wordt gemeten op een drietal deelindicatoren waarvan er twee positiever waren dan de maand ervoor. Zo waren er meer ondernemers die hun orderportefeuille goed vonden dan ondernemers die hun orderportefeuille te klein vonden. Ook waren er meer ondernemers die hun productie zien toenemen in de komende drie maanden dan ondernemers die een afname verwachten. De enige negatieve deelindicator was de voorraad gereed product. Er waren minder ondernemers die hun voorraad als te klein beschouwen dan te groot.
De stijging van de afzetprijzen in de industrie zijn in de maand november gemiddeld 17,3 procent hoger dan in dezelfde maand een jaar eerder. Het is de vijfde maand op rij dat de stijging van de afzetprijzen, vergeleken met een jaar eerder, afnemen. Sinds april 2021 zijn de afzetprijzen in de industrie steeds met meer dan 10 procent gestegen vergeleken met het jaar ervoor. Uitschieter was juni 2022 toen de prijzen met meer dan 30 procent waren gestegen. De stijgingen zijn een gevolg van de toegenomen kosten voor energie, grondstoffen en transport. Daar bovenop kwam ook nog eens de oorlog in Oekraïne. De afnemende prijsstijging in de laatste maanden is een gevolg van de dalende prijs van een vat olie. Vergeleken met de maand oktober van dit jaar was de prijs in november een kleine 7 procent gedaald.
Aftredend Metaalunie voorzitter Fried Kaanen kijkt in zijn afscheidsinterview in Metaal + Techniek niet alleen terug op de bewogen jaren die hij sinds zijn aantreden in 2014 heeft meegemaakt, maar geeft de ondernemers in de MKB-metaalsector ook nog waardevolle tips mee om in een sterk veranderende wereld te overleven en sterker te worden. Kern van zijn betoog aan de ondernemers in het MKB is om vooral alert te zijn en keuzes te maken. Hij speelt daarbij in op het helder maken van de sterktes en zwaktes die een onderneming heeft. Om in de toekomst te kunnen overleven en groeien moeten ondernemingen keuzes maken en de unieke kwaliteiten optimaal benutten.
Het CBS heeft de cijfers gepubliceerd met betrekking tot de investeringen in materiële vaste activa over de maand oktober. Vergeleken met dezelfde periode een jaar geleden zijn deze met 4,5% gestegen. Ze komen hiermee 0,1 procent hoger uit dan een maand geleden. De stijging is het gevolg van de gestegen investeringen in gebouwen en auto’s. De cijfers zijn niet gecorrigeerd voor het aantal werkdagen.
Koninklijke Metaalunie heeft een toezegging van 4 miljoen euro van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ontvangen voor het ondersteunen van arbeidsmarktprojecten in de mkb-maakindustrie. Op initiatief van Metaalunie is de aanvraag met samenwerkende partners en onderzoeksbureau Panteia gedaan en dus toegekend.
Metaalunie heeft tezamen met de vakbonden FNV, CNV en De Unie, aanpalende organisaties en het opleidingsfonds OOM al veel methodieken, interventies en werkwijzen ontwikkeld om duurzame inzetbaarheid en een leven lang ontwikkelen in het mkb te bevorderen. Het is tot nu toe erg lastig geweest om te meten wat de effecten van alle inspanningen is geweest. Dat geldt ook voor het verder ontwikkelen, toepasbaar maken en bijsturen. Met de financiële toezegging vanuit SZW komt daar nu verandering in. In de komende 4 jaar gaan alle partijen die ertoe doen voor het onderwijs en arbeidsmarkt gezamenlijk onderzoeken wat de effecten zijn in de mkb-maakindustrie.
Lees verder
Het CBS heeft recent de internationaliseringsmonitor gepubliceerd. Deze monitor geeft onder andere inzicht op de effecten die export en import hebben op de productiviteit van bedrijven in Nederland. Het blijkt dat bedrijven die zich bezighouden met internationale handel hun productiviteit zien stijgen. Door over de grenzen te kijken ontdekken ondernemingen bijvoorbeeld halffabricaten die beter bij hun productieproces passen dan de oplossingen die in Nederland beschikbaar zijn. Dit leereffect heeft een positief effect op de productiviteit van ondernemingen. Voor alle Nederlandse bedrijven bedraagt dat leereffect 2,2%, oftewel de productiviteit neemt met 2,2% toe door te importeren. Overigens scoren zogenaamde two-way traders (ondernemingen die zowel importeren als exporteren) nog veel beter. De productiviteit bij deze ondernemingen neemt toe met 4,5%.